آیا انواع مهریه در عقد دائم و شرایط تعیین آن در قانون مدنی را میدانید؟ فرق بین مهریه عند المطالبه و مهریه عندالاستطاعه چیست؟ ما در این مقاله از تیم یسنا وکیل در مشهد، به بررسی قوانین و احکام در خصوص انواع مهریه در عقد دائم پرداخته و شما را با تمامی شرایط آن آشنا خواهیم کرد.
انواع مهریه در عقد دائم
ازدواج در واقع یک امر غیر مالی می‌باشد، اما آثار و حقوق مالی بسیاری را در بر دارد، که از جمله آن میتوان از مفریه نام برد. به گفته وکیل مهریه در مشهد، مهریه به عنوان یک حقوق مالی محسوب شده که در پی ازدواج برای زن به وجود خواهد آمد و مرد مکلف به پرداخت آن خواهد بود.
زمانی که نکاح بین زن و مرد رخ میدهد، به محض وقوع آن آثاری را نیز در پی خواهد داشت که همانطور که قبلا ذکر شد، یکی از این آثار پرداخت مهریه توسط مرد به زن می‌باشد.
در حقیقت مهریه یا صداق نشان دهنده احترام و محبتی است که شوهر نثار زن کرده، و از همین رو روانشناسان نیز امروزه معتقدند که هدیه از سوی مرد به زن در ایجاد انرژی عاطفی و تقویت عشق بسیار مفید و موثر می‌باشد.
به عبارت دیگر مهریه نوعی حق شخصی است که زن مالک آن شده و در صدر بدهی‌های مرد قرار می‌گیرد و پس از مرگ نیز به وراث زن خواهد رسید.
برخلاف تصور مهریه انواع مختلفی دارد که لازم است هر فردی قبل از ازدواج اطلاعاتی در در براه آن کسب نمایند. از انواع مهریه در عقد دائم میتوان از مهرالمسمی، مهرالمثل، مهر المتعه و… نام برد.
مهریه مهرالمسمی
مهری می‌باشد که طرفین ازدواج، پیش از انعقاد عقد نسبت به مقدار اندازه آن به تولفق رسیده و آن را در عقد ذکر خواهند کرد.
تعیین مقدار مهریه، با توجه به ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی مشروط به تراضی طرفین بوده که در این خصوص هیچ محدودیتی در قانون در نظر گرفته نشده است. بر اساس مواد ۱۰۷۸ و ۱۰۷۹ قانون مدنی، میبایست حدود مهریه بین طرفین، تا حدی باشد که رفع جهالت آنها معلوم بشود، و دارای ویژهگیهایی باشد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
- دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد.
- قابل تملک و نقل و انتقال باشد.
- مشخص و معلوم باشد.
- معین و تصریح شده باشد.
- دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد.
- شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد.
در صورتی که مهریه وجه رایج در نظر گرفته شود، باید باتوجه به تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران شده، محاسبه و پرداخت گردد، مگر اینکه زوجین خود در زمان اجرای نکاح به نحو دیگری تراضی کرده باشند.
مهریه مهرالمثل
در صورتی که در زمان انعقاد عقد، در خصوص مهریه توافقی نشده باشد، و یا اینکه مهریه به نوعی تعیین شده باشد که مطابق قانون نبوده، ولی عمل زناشویی بین زوجین انجام شده است، در این حالت با توجه عرف و عادت محل و وضعیت خاص زوجه (زن) مانند تحصیلات، سن، شغل و … مهریهای هم شأن زنان مشابه وی معین خواهد شد، که به این نوع مهریه مهرالمثل گفته میشود.
در این خصوص ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی بیان داشته است: «برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اَماثل و اَقران و اَقارِب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.»
شرایطی که زوجه (زن) مستحق مهرالمثل خواهد بود، عبارتند از:
- اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد، نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین بین آنها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.
- در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.
- در صورتی که مهرالمسمی ما مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد، در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب مال اجازه نماید.
البته در این خصوص با نظر به گفته وکیل خانواده در مشهد، اگر اختیار تعیین مهریه به زن داده شود، وی نمیتواند مقدار مهریه را بیشتر از مهرالمثل معین کند.
مهریه مهرالمتعه
در صورتی که در عقد دائم مهریه ذکر نشده باشد، یا شرط بر عدم مهریه باشد، زوج (مرد) میبایست مهریه را به زوجه (زن) مطلقه خود، حتی با وجود عدم نزدیکی پرداخت کند، که اصطلاحاً مهرالمتعه گفته میشود.
در این مورد ماده ۱۰۹۳ بیان داشته: «هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق( وکیل طلاق توافقی در مشهد) دهد زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از آن طلاق دهد زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.»
مهریه عند المطالبه و مهریه عندالاستطاعه
در این مبحث منظور از عند المطالبه بودن مهریه، این است که به محض انعقاد عقد نکاح زن مالک مهریه شده و خواهد توانست هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.
البته در زمان عقد این امکان برای زن و مرد فراهم است که در برای پرداخت مهریه شرط و شروطی بگذارند. به این صورت که مهریه عند المطالبه باشد یا عند الاستطاعه، نقد باشد یا نسیه، تعیین شده باشد یا تعیین نشده باشد.
زمانی که زن و مرد به توافق میرسند که مهریه عندالاستطاعه باشد، به این معنی خواهد بود که در آن پرداخت مهریه به محض مطالبه زن انجام نخواهد شد و بستگی به استطاعت و توان مالی مرد خواهد داشت. همچنین پرداخت آن منوط به داشتن استطاعت مالی مرد می‌باشد.
به عبارت دیگر مهریهای است که در آن تعداد دقیق مهریه توافق شده است و در عقدنامه قیدشده است، و فقط زمانی زن مستحق دریافت آن خواهد شد که بتواند استطاعت مالی مرد را ثابت کند.
