با قانون تسهیل ازدواج جوانان آشنا شوید

قانون تسهیل ازدواج جوانان چیست؟

در دی ماه سال 1384 به عبارتی 15 سال پیش، شورای نگهبان قانون تسهیل ازدواج جوانان را تایید کرد. این مصوبه از 13 قانون و 4 تبصره تشکیل شده­است که مجلس هفتم این لایحه را تصویب کرد و برای اجرا به دولت ابلاغ شد. وکیل خانواده در مشهد بیان می‌کنند که در این مصوبه کلیه نیازهای جوانان برای ازدواج مانند مسکن و اشتغال و حتی برگزاری مراسم ازدواج به نهاد و سازمانی مرتبط ارجاع داده­شد که وزارت راه و شهرسازی و وزارت اقتصاد و دارائی در راس آنها می­باشد. ولی متاسفانه بعد از 15 سال همچنان بندهای این قانون اجرا نشده و شاهد افزایش طلاق و کاهش تمایل به ازدواج بوده­ایم.

جزییات قانون تسهیل ازدواج جوانان

به صورت خلاصه به بیان 13 ماده این قانون می­پردازیم.

ماده اول: دولت مکلف به ایجاد صندوق اندوخته ازدواج جوانان می­باشد.

ماده دوم: دولت مکلف به پرداخت وام ودیعه مسکن از صندوق اندوخته ازدواج جوانان به مزدوجین نیازمند به اجاره مسکن می­باشد.

ماده سوم: دولت مکلف به احداث واحدهای ساختمانی به عنوان “مسکن موقت” و قرار دادن آن­ها در اختیار مزدوجین با اجاره مناسب می­باشد. مدت زمان استفاده زوجین از این واحدها حداکثر سه سال است.

ماده چهارم:

الف) کلیه نهادهای دولتی و عمومی از جمله شهرداری موظف هستند که فضاهای مناسب مثل فرهنگ­سرا، تالار، اردوگاه و یا باشگاه های ورزشی را در اختیار زوجین واجد شرایط برای برگزاری مراسم ازدواج قرار دهند.

ب) به هریک از خانواده­های جوان عضو صندوق در صورتی که هیچکدام از زوجین اشتغال به کار یا منبع درآمد نداشته­باشد تا حداکثر دوسال بعد از تاریخ ازدواج مبلغی به عنوان کمک هزینه به صورت قرض الحسنه پرداخت شود.

ماده پنجم: دولت مکلف به فرهنگ سازی برای ترویج سنت حسنه ازدواج از طریق ترویج­های الگوهای مناسب با استفاده از رسانه ملی و دستگاه های فرهنگی و آموزشی می­باشد. دولت مکلف به اقداماتی از جمله:

الف) تصحیح باورها و رسوم مزاحم ازدواج جوانان در مناطق مختلف کشور.

ب) تشویق خانواده­ها و جوانان به برگزاری جشن­های گروهی به منظور کاهش هزینه­های تشریفات ازدواج.

ج) نامگذاری روز اول ذی الحجه (روز ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه) به عنوان روز ازدواج جوانان.

د) طرح مباحثی همچون چگونگی تشکیل خانواده و آداب و روش­های همسرگزینی و ازدواج شرعی و آسان در رسانه­های گروهی مثل صدا و سیمای ملی، کتب درسی مقطع متوسطه (سال سوم دبیرستان و پیش دانشگاهی) و آموزش عالی.

ماده ششم: دولت مکلف به تشکیل کمیته سامان ازدواج متشکل از فرماندار، رییس شورای شهر و امام جمعه به منظور سامان فعالیت­های ازدواج و نظارت به روند اجرای این قانون در استان­ها می­باشد.

تبصره یک: این کمیته حسب مورد می­تواند از شخصیت­های حقیقی و حقوقی جهت شرکت در جلسات و تصمیم گیری­ها دعوت کند.

تبصره دو: کلیه دستگاه­های ذی ربط موظف هستند با این کمیته همکاری کنند.

تبصره سه: استانداران می­بایست پس از دریافت گزارش اقدامات کمیته­ها، نتیجه را از طریق دولت به تفکیک هر استان به صورت سالانه به کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گزارش کنند.

ماده هفتم: وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح مکلف است برای رفع موانعی که باعث تاخیر یا خلل در ازدواج جوانان می­شود و همچنین به منظور تشویق جوانان به ازدواج اقدامات ذیل را انجام دهند:

الف) تعیین محل خدمت سربازان متاهل در نزدیکترین پادگان و مرکز نظامی محل سکونت.

ب) پرداخت مستمری سربازان متاهل به میزان حداقل دوبرابر سربازان مجرد که این مبلغ از محل صندوق اندوخته ازدواج جوانان تامین می­گردد.

ماده هشتم: دولت موظف است طرح جامع آموزش و مشاوره قبل و بعد ازدواج را که شامل برنامه های: مشاوره برای همسریابی، تشکیل خانواده، آماده سازی جوانان برای آغاز زندگی مشترک، آشنایی با حقوق خانوادگی و اخلاق همسرداری و آمادگی فرزندآوری را تهیه کند.

ماده نهم: دولت می­بایست متاهلین واجد شرایط را در در اولویت دسترسی به فرصت­های شغلی و وام اشتغال و وام مسکن قراردهد.

ماده دهم: وزارت خانه‌های علوم، بهداشت و سایر موسسات دارای مرکز آموزشی موظف هستند در چارچوب بودجه سنواتی اقدام به ساخت و واگذاری خوابگاه به متاهلین کنند. همچنین پرداخت کمک هزینه تحصیلی به دانشجویان متاهل به میزان دوبرابر دانشجویان مجرد که این افزایش از محل صندوق اندوخته ازدواج جوانان تامین می­شود.

تبصره: دانشجویان متاهل رشته‌­های پزشکی می­توانند قبل از خدمت سربازی و طرح خدمت نیروی انسانی در آزمون دوره‌های تخصصی شرکت کنند.

ماده یازدهم: پس از تصویب اساسنامه صندوق توسط مجلس، آئین نامه اجرایی این قانون ظرف سه ماه توسط دولت تهیه و به تصویب هیات وزیران می­رسد.

ماده دوازدهم: گزارش اجرای این قانون می­بایست هر شش ماه یک­بار توسط دولت تهیه شده و به کمیسیون فرهنگی مجلس تقدیم گردد.

ماده سیزدهم: وزرای امور اقتصاد، مسکن و کشور در موارد مرتبط موظف به حسن اجرای این قانون در برابر مجلس شورای اسلامی می­باشند.

سیزده قانون و چهار تبصره قانون تسهیل ازدواج جوانان به صورت خلاصه ذکر شد، اکنون به موارد دیگری مرتبط با این قانون می­پردازیم.

دلایل اجرایی نشدن قانون تسهیل ازدواج جوانان بعد از پانزده سال

به گفته سینا کلهر مدیرکل مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس، قانون تسهیل ازدواج جوانان به سه دلیل عمده اجرا نشده که در زیر به اختصار بیان می­شوند:

دلیل اول: مشکل اول این است که حکمی بیان­شده ولی نهاد اجراکننده آن مشخص نشده­است. به همین دلیل نهاد ناظر نمی­داند مقصر اجرا نشدن قانون کیست. اگر در بندهای این قانون دقت کنید در آنها نهاد اجرایی مشخص نشده، مشخص نیست نهاد عمومی دقیقا کدام است یا دولت منظور کدام دولت است. همه چیز مبهم و کلی بیان شده و به این ترتیب کسی پاسخگو نیست.

دلیل دوم: مشکل دوم مشخص نبودن منابع مالی است. مثلا مشخص نیست که هزینه صندوق اندوخته ازدواج جوانان باید از کجا تامین شود.

دلیل سوم: مشکل سوم عدم ضمانت اجرا می­باشد. در دل این قانون ذکر نشده عواقب کسی که تخلف کرده و قانون را اجرا نکند چیست.

دغدغه‌های رهبر انقلاب در رابطه با تسهیل ازدواج

رهبر انقلاب بارها به صورت مستقیم از این قانون سراغ گرفته و لزوم اجرای آن را یادآوری کرده­اند. در سال 95 رهبر انقلاب سیاست­های کلی خانواده را ابلاغ کردند که در آن به طور واضح “ایجاد نهضت فراگیر برای ترویج و تسهیل ازدواج موفق و آسان” را یکی از موارد سمت و سوی حرکت نظام عنوان کردند. گذاره “نهضت ترویج ازدواج آسان” از این سیاست ابلاغی به دست آمد اما فقط بیان شده و به مراحل اجرایی نرسیده­است.

همچنین در بهمن سال 97 در یکی از جلسات آسیب­های اجتماعی رهبر انقلاب از عدم اجرای قانون تسهیل ازدواج گلایه و ابراز نگرانی کرد.

جمع بندی

در نهایت به نظر می­رسد که این قانون جامع و کامل است که شامل بسیاری از مشکلات جوانان برای ازدواج می­باشد. در حالی که به بسیاری از تدابیر این قانون همچنان جامه عمل پوشانده نشده­است اما در صورتی که اجرا شود بسیاری از مشکلات زوجین برای شروع زندگی مشترک تسهیل خواهد­شد. پیرامون این موضوع می­توانید با یک وکیل خوب در مشهد مشورت کنید تا اطلاعات جامع­تری بدست­آورید.

همچنین می­توانید برای کسب اطلاعات دقیق­تر در رابطه با روش­ها راه‌های موجود برای قانون تسهیل ازدواج جوانان و مواردی از این دست به وکلای متخصص در حوزه خانواده در یسنا وکیل مراجعه کنید و در این موارد مشاوره و راهنمایی دریافت کنید و از تجربه­ها و تخصص­شان بهره ببرید.